Deklaracja dostępności ma określoną strukturę, której powinien przestrzegać każdy podmiot publiczny. Na wstępie powinno się zaznaczyć, czy strona spełnia założenia WCAG 2.1. Co to takiego?
WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines) to standard, który jest stosowany w przypadku dostępności cyfrowej. Jest to zbiór zasad, które wskazują, jak projektować strony internetowe, by odpowiadały na oczekiwania użytkowników o specjalnych potrzebach. Zgodnie z WCAG 2.1 strona internetowa powinna spełniać warunki opisane w czterech kategoriach: postrzegalności, zrozumiałości, funkcjonalności i kompatybilności.
Standard WCAG 2.1 znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku stron internetowych, ale i innych witryn udostępnianych przez instytucje publiczne. Stosuje się go między innymi w Biuletynie Informacji Publicznej oraz aplikacjach mobilnych. Jeśli standard jest spełniony częściowo, obowiązkowo oznacza się podstrony i inne elementy, które są niedostosowane do potrzeb użytkowników z niepełnosprawnością
Istotną informacją jest data publikacji strony lub aplikacji oraz ostatniej aktualizacji deklaracji. Bieżące uzupełnianie i modyfikowanie dokumentu daje użytkownikom pewność, że przedstawiane im informacje są zgodne z prawdą. W deklaracji powinny znaleźć się również informacje na temat sposobu dokonywania oceny dostępności cyfrowej.
W deklaracji dostępności umieszcza się dane teleadresowe siedziby podmiotu oraz dane kontaktowe do administratorów strony. Osoby z niepełnosprawnością lub inni użytkownicy mogą zgłosić się do nich, by poinformować o wystąpieniu problemów z dostępnością. Dokument powinien opisywać sposób, w jaki zgłasza się żądanie zapewnienia dostępności przez odpowiedni organ.
Użytkownik ma prawo skierować prośbę o modyfikację strony w celu zapewnienia jej zgodności z WCAG 2.1 bezpośrednio do podmiotu publicznego. Jeśli prośba nie odniesie skutku, można zwrócić się z tym samym zapytaniem do Rzecznika Praw Obywatelskich. Z tego względu w deklaracji dostępności umieszcza się link do strony internetowej RPO.
Zobacz przykładowe realizacje BIP w standardzie WCAG 2.1:
Od 6 września 2021 r. weszły w życie przepisy ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, które umożliwiają zgłoszenie skargi na brak dostępności cyfrowej placówek publicznych lub wniosku o zapewnienie dostępności
Dodatkowo dokument musi zawierać opis:
- dostępności architektonicznej budynku należącego do podmiotu publicznego,
- możliwości korzystania z tłumacza języka migowego podczas komunikowania się drogą elektroniczną
- utworzonych skrótów klawiszowych, służących do poruszania się po stronie internetowej lub aplikacji.
Jeżeli podmiot publiczny posiada własną aplikację mobilną, w deklaracji dostępności dla strony internetowej powinien znaleźć się link do deklaracji dostępności dla aplikacji mobilnej
Bez względu na stopień dostępności cyfrowej całej strony internetowej lub aplikacji mobilnej, podmiot publiczny ma obowiązek zapewnić zgodność z WCAG 2.1 następujących elementów:
- Biuletynu Informacji Publicznej i linku, który do niego prowadzi,
- deklaracji dostępności danej instytucji publicznej,
- danych teleadresowych podmiotu publicznego,
- formularza kontaktowego,
- nawigacji, dokumentów urzędowych,
- wzorów pism i umów itp.,
- informacji na temat bezpieczeństwa publicznego,
- informacji o wystąpieniu sytuacji kryzysowych.
Dostępna cyfrowo strona internetowa powinna spełniać warunki wymienione w 4 kategoriach WCAG 2.1. Są to: postrzegalność, zrozumiałość, funkcjonalność i kompatybilność. Co w praktyce oznaczają te zasady?
Postrzegalność - zasada odnosi się do postrzegania treści za pomocą różnych zmysłów. Alternatywne sposoby zapoznawania się z artykułami, newsami, dokumentami bądź projektami ustaw sprawiają, że osoby z niepełnosprawnościami są chronione przed wykluczeniem. Stosowanie się do zasad postrzegalności powoduje, że wszyscy użytkownicy mają możliwość samodzielnego odczytywania treści, nazw odnośników itp.
W przypadku osób, które mają problemy ze wzrokiem lub są niewidome, standardu postrzegalności przestrzega się za pomocą alternatywy tekstowej dla treści nietekstowych. Zdjęcia, grafiki, tabele i podobne elementy powinny posiadać opisy tekstowe. Tekst może być wyświetlany w różnych rozmiarach czcionki i kontrastach - czytelność treści jest zachowywana nawet przy powiększeniu o 200%. Dodatkowo użytkownik może skorzystać z elektronicznego lektora.
Postrzegalność polega również na przygotowaniu transkrypcji, napisów i audiodeskrypcji do materiałów audio i filmów oraz na niepublikowaniu obrazów treści. Wszystkie treści powinny posiadać logiczną strukturę z nagłówkami, listami i innymi elementami, a także znaczniki dla formularzy lub tabel. Taka struktura umożliwia prawidłowe definiowanie relacji pomiędzy treściami. Ważną częścią postrzegalności jest responsywność. Wszystkie elementy strony powinny prawidłowo wyświetlać się na ekranach urządzeń mobilnych, dostosowując się do szerokości wyświetlacza.
Funkcjonalność
Zasada polega na zapewnieniu możliwości wyszukiwania i używania wszelkich treści oraz funkcji bez względu na sposób nawigacji. Użytkownik powinien szybko odnajdywać interesujące go informacje za pomocą myszki, klawiatury lub innego narzędzia. Funkcjonalność jest realizowana przez możliwość obsługiwania wszystkich funkcji na stronie wyłącznie przy użyciu klawiatury. Użytkownik może wyłączać i zmieniać skróty klawiaturowe, odtwarzać, wstrzymywać i zatrzymywać poruszające się treści oraz inne ruchome elementy. Funkcjonalność zwiększa możliwość powiększania w przypadku elementów wybieranych za pomocą klawiatury.
Gesty stosowane na ekranach dotykowych powinny być jak najprostsze - złożone ruchy zmienia się na wymagające mniejszego wysiłku ze strony użytkownika. Wszystkie elementy na stronie powinny być jasne i zrozumiałe. Tytuły i nagłówki, które wskazują na konkretną treść, oraz linki, umożliwiające przejście do danej treści, są istotnymi elementami standardu WCAG 2.1.
Zrozumiałość
Użytkownicy powinni rozumieć treści i sposób działania strony lub aplikacji. Nieporozumień unika się poprzez stosowanie prostego języka. Urzędniczy żargon, zbędne słowa, nieprecyzyjne określenia - to elementy, których należy się wystrzegać. Trudne wyrażenia powinny być wyjaśniane jak najprościej, podobnie jak skróty i akronimy.
Spełnienie warunków standardu WCAG 2.1 wymaga, by w kodzie strony zaznaczyć, w jakim języku stworzono treść. Elementy zamieszczane na wszystkich podstronach powinny mieć spójny wygląd i jednoznaczne etykiety. W przypadku formularzy ważne jest zastosowanie zrozumiałych komunikatów błędów i podpowiedzi, w jaki sposób należy je poprawić.
Kompatybilność
Ostatnią zasadą w standardzie WCAG 2.1 jest zachowanie kompatybilności. Treści i funkcje powinny działać poprawnie w różnych przeglądarkach i na wszystkich urządzeniach. Dotyczy to nie tylko smartfonów lub tabletów, ale i czytników ekranu dla osób niewidomych.
Kompatybilność osiąga się poprzez zastosowanie prawidłowego kodu HTML. Użytkownicy, którzy korzystają z technologii asystujących, powinni otrzymywać informacje o stanie lub statusie działania strony oraz o pojawiających się komunikatach i oknach modalnych.